Przekazujemy do rąk Państwa kolejne opracowanie z zakresu prac naukowo-badawczych dotyczących rodziny i polityki rodzinnej. Skupia ono analizy, opinie i propozycje rozwiązań w różnych kontekstach naukowych oraz w aspekcie praktycznym. Przede wszystkim zaś Autorzy poszukują wzajemnych relacji pomiędzy różnymi sferami życia społecznego i ekonomicznego rodzin, polityki rodzinnej oraz gospodarki, skłaniając nierzadko do zmiany sposobu myślenia o rodzinie i polityce rodzinnej. Zasadniczo przedstawione tu rozważania wpisują się w dyskusję wokół tezy, że polityka rodzinna rozpatrywana winna być przede wszystkim jako swoiste inwestycje bądź innowacje społeczne, nie zaś głównie czy też wyłącznie w kategoriach kosztów bądź wydatków. Doświadczenia innych państw europejskich, m.in.: Szwecji, Danii, Finlandii, Francji, Wielkiej Brytanii czy Belgii, pokazują np., że wysokie wydatki socjalne, w tym na politykę rodzinną, nie muszą skutkować pogorszeniem sytuacji gospodarczej kraju, a nawet że utrzymywany dzięki temu stosunkowo wysoki poziom dzietności sprzyja wzrostowi gospodarczemu1. Inne państwa, jak Republika Czeska czy Norwegia, wskazują różne przykłady rozciągnięcia polityki rodzinnej na poprawę warunków starzenia rodzin czy też jakości życia osób starszych. Te i podobne aspekty stanowią ciekawy kontekst i egzemplifikację tez przyjętych w odrębnych opracowaniach niniejszego tomu. Ów tom otwiera natomiast artykuł, który dodatkowo wskazuje na konieczność dookreślenia podstawowych pojęć związanych z polityką rodzinną, te bowiem warunkują kierunek, zakres i rodzaje interwencji państwa oraz innych podmiotów w życie rodzin. Tematyka publikacji odzwierciedla zatem najbardziej aktualne dylematy dotyczące kierunków przemian i możliwości poprawy sytuacji polskich rodzin, potwierdzając tym samym – po raz kolejny – jej wieloaspektowość i różne zależności o charakterze społecznym, demograficznym, ekonomicznym czy też politycznym. Przedstawione tu, niekiedy zgoła odmienne, sposoby myślenia o rodzinie i polityce rodzinnej uświadamiają i uzasadniają potrzebę poszukiwania wciąż nowych, a nawet niekonwencjonalnych rozwiązań sprzyjających tak rodzinie, jak i społeczeństwu czy gospodarce. Redaktorzy opracowania serdecznie dziękują wszystkim Autorom artykułów, którzy poprzez ich złożenie poparli inicjatywę wydania cyklu publikacji poświęconych tematyce rodziny i polityki rodzinnej, a poprzez zamieszczone treści wyrazili swoje przekonanie o potrzebie dalszego rozwoju badań i działań w tym zakresie.

Z całą pewnością proces ewolucji współczesnych finansów wymaga naukowej analizy w celu zwiększenia jego bezpieczeństwa i efektywności. Leży to w interesie zarówno społeczeństwa, jak i gospodarki, szczególnie w okresie zróżnicowanych zagrożeń gospodarczych w skali kraju i świata. Podjęty temat jest bardzo złożony i wielowątkowy. Funkcjonowanie instytucji finansowych, same instrumenty finansów oraz sposób ich zastosowania dostarczają ogromnego materiału badawczego. Należy mieć przy tym na uwadze konieczność dynamicznego ujęcia każdego z poruszanych problemów ze względu na tempo i zakres przemian społecznych, rynkowych, legislacyjnych, a także technologicznych.

Raport z badań przeprowadzonych w latach 2005-2020 na grupie małych gospodarstw rolnych (autorsko zidentyfikowanych jako drobne rolnicze) z centralnej i wschodniej Polski. Opracowanie uwzględnia analizę i ocenę efektywności wykorzystania wsparcia ekonomiczno-organizacyjnego w ramach wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej. Diagnozuje czynniki sprzyjające i ograniczające rozwój drobnych gospodarstw rolniczych na podstawie wyników badań ankietowych przeprowadzonych wśród producentów rolnych, sołtysów i pracowników gmin wiejskich. Nakreśla potencjalne kierunki zmian w strukturze drobnych gospodarstwach rolniczych i specyfice działalności agrarnej.

Problematykę pracy należy ocenić jako bardzo ważną, aktualną i w tak szerokim zakresie dotychczas w Polsce niepodejmowaną. Od początku transformacji gospodarstwa rolnicze (szczególnie polskie) borykają się z zatorami płatniczymi, które wyraźnie nasiliły się na skutek wpływu kryzysu finansowego. Rolnikom, którzy kierują gospodarstwami rolniczymi, często trudno jest terminowo regulować zobowiązania bieżące, odczuwając skutki trudności płatniczych kontrahentów (efekt domina). W tym kontekście podjęty przez Autorkę problem siły finansowej towarowych gospodarstw rolnych i jej uwarunkowań produkcyjno-ekonomicznych oceniam jako trafny i aktualny (…), a uzyskane wyniki badań jako będące cennym wkładem w rozpoznanie siły finansowej w wybranych krajach Unii Europejskiej. Z recenzji dr hab. Justyny Franc-Dąbrowskiej, prof. nadzw. SGGW [Praca] jest pozycją wartościową (…) ze względu na: podjęcie aktualnej, interesującej i wciąż mało rozpoznanej problematyki badawczej na gruncie ekonomii rolnej. Jest to tym bardziej istotne z uwagi na wzrost znaczenia sfery finansowej w procesach ekonomicznych, jak i w zarządzaniu gospodarstwami rolnymi, a także zastosowanie interesujących, także autorskich metod w badaniach empirycznych nad pomiarem siły finansowej gospodarstw rolnych. Z recenzji dr. hab. Aleksandra Grzelaka, prof. nadzw. UEP

„Studia Prawno-Ekonomiczne” są jednym z nielicznych w kraju wydawnictw ciągłych, koncentrujących uwagę na problematyce wspólnej dla środowisk ekonomicznych i prawniczych. Na ich łamach wypowiadają się wybitni krajowi przedstawiciele nauk ekonomicznych i prawniczych (blisko 80 profesorów i doktorów habilitowanych), a ponadto debiutujący, utalentowani młodzi pracownicy nauki z terenu całego kraju, są więc wydawnictwem par excellence naukowym. Zasięg oddziaływania czasopisma jest zdecydowanie ponadregionalny. Docierają one nie tylko do środowisk naukowych w całym kraju, ale i do przedstawicieli praktyki, zarówno gospodarczej, jak i obejmującej radców prawnych oraz sądownictwo. Świadczy o tym ogólne zainteresowanie wydawnictwem oraz pozyskiwanie przez Redakcję coraz to nowych autorów, chętnych do publikacji swoich artykułów. W ostatnich latach „Studia Prawno-Ekonomiczne” goszczą na swoich łamach osoby rozpoczynające swoją karierę zawodową w innych ośrodkach akademickich. Są także jedną z ważniejszych pozycji wymiany międzybibliotecznej.

Spis treści [Contents] Artykuły [Articles] Michał Soliwoda, Jacek Kulawik, Barbara Wieliczko: Instrumenty finansowe a polityki wspólnotowe UE [Financial Instruments Versus Common EU Policies], doi 10.7366/wir032018/01, s. 9–34; Przemysław Śleszyński: Identyfikacja i ocena procesów demograficznych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem wsi [Identification and Evaluation of Demographic Processes in Poland with Special Regard to the Rural Areas], doi 10.7366/wir032018/02, s. 35–68; Maria Halamska: Wspierać czy zalesiać? Dylematy rozwoju wiejskich obszarów problemowych [Supporting or Afforesting? Dilemmas in the Development of Rural Problem Areas in Poland], doi 10.7366/wir032018/03, s. 69–92; Sławomir Kalinowski: Problem ubóstwa i wykluczenia społecznego w krajach Unii Europejskiej w kontekście zrównoważonego rozwoju [The Problem of Poverty and Social Exclusion in the European Union Member States in the Context of Sustainable Development], doi 10.7366/wir032018/04, s. 93–112; Joanna Bereżnicka: Dopłaty do działalności operacyjnej a stabilność finansowa gospodarstw rolnych w krajach Unii Europejskiej [Operational Subsidies and Financial Stability of Farms in the European Union], doi 10.7366/wir032018/05, s. 113–136; Andrzej Jędruchniewicz: Negatywne skutki regulowania cen rolnych [Negative Effects of Agricultural Price Regulation], doi 10.7366/wir032018/06, s. 137–154; Katarzyna Kokoszka, Małgorzata Pink: Instytucjonalne uwarunkowania sprzedaży bezpośredniej żywności w Polsce [Institutional Preconditions of Direct Sales of Food Products in Poland], doi 10.7366/wir032018/07, s. 155–174; Tomasz Wojewodzic, Wiesław Musiał: Trwanie i upadek drobnych gospodarstw rolnych – zastosowanie analogii w naukach przyrodniczych i społecznych [The Decadence and Decline of Small Farms – Application Analogies to Natural and Social Sciences], doi 10.7366/wir032018/08, s. 175–192; Anna Kłoczko-Gajewska, Olga Markiewicz: Mechanizm rozprzestrzeniania się wiosek tematycznych w Polsce [The Spread of Thematic Village Idea in Poland], doi 10.7366/wir032018/09, s. 193–210; Marta Czekaj: Plan sukcesji w gospodarstwie rolnym [Succession Planning in Family Farms], doi 10.7366/wir032018/10, s. 211–228; Bartłomiej Bajan, Wawrzyniec Czubak: Korzyści płynące z integracji poziomej w polskim rolnictwie na przykładzie grup producentów rolnych [The Benefits of Horizontal Integration in Polish Agriculture Exampled by Agricultural Producer Groups], doi 10.7366/wir032018/11, s. 229–242. Recenzje i omówienia Bogdan Klepacki: Recenzja książki Krystyny Krzyżanowskiej, Ekonomiczno-społeczne uwarunkowania innowacji w zespołowym działaniu w rolnictwie [Book review: Economic and Social Determinants of Innovation in Teamwork in Agriculture by Krystyna Krzyżanowska], doi 10.7366/wir032018/12, s. 243–248; Marcin Makowiecki: Z biegiem lat i wydarzeń. Recenzja książki: Andrzej Rosner, Ruta Śpiewak, Edyta Kozdroń, Patrząc na wieś. Sto lat rozwoju polskiej wsi [Book review: Glimpses of the Countryside. One Hundred Years of Polish Countryside by Andrzej Rosner, Ruta Śpiewak, Edyta Kozdroń], doi 10.7366/wir032018/13, s. 249–252. Sto lat rozwoju polskiej wsi Włodzimierz Dzun: Zmiany strukturalne w gospodarstwach rolnych na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości [Farm Structure Change in Polish Lands Before the Independence Recovery], doi 10.7366/wir032018/14, s. 253–279. Uwagi: red. naczelny – Mirosław Drygas periodyk wydawany wraz z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Głównym celem pracy jest prezentacja uwarunkowań prawnych i ocena ekonomicznej efektywności wykorzystania paneli fotowoltaicznych do produkcji energii elektrycznej w gospodarstwach rolnych województwa mazowieckiego. Cele szczegółowe obejmują: • charakterystykę zmian w koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz jej wpływ w aspektach ekonomicznych, społecznych i gospodarczych na gospodarstwa rolne; • prezentację uwarunkowań prawnych dotyczących instalacji fotowoltaicznych w gospodarstwach rolnych w Polsce; • ocenę efektywności ekonomicznej produkcji energii elektrycznej w wybranych typach gospodarstw rolnych województwa mazowieckiego z wykorzystaniem paneli słonecznych w rachunkach makroekonomicznym i mikroekonomicznym. Zakres pracy obejmuje zagadnienia teoretyczne dotyczące zrównoważonego rozwoju, ewolucję tej koncepcji, ideę zrównoważonego gospodarstwa rolnego oraz znaczenie odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach rolnych. W drugiej części publikacji przedstawiono aspekty prawne związane z odnawialnymi źródłami energii, ze szczególnym uwzględnieniem instalacji paneli fotowoltaicznych w gospodarstwach rolnych. Wskazano zmiany wprowadzane w aktach prawnych wspierające rozwój fotowoltaiki. Następnie scharakteryzowano podstawowe metody oceny efektywności ekonomicznej inwestycji oraz etapy oceny projektów związanych z produkcją energii na przykładzie instalacji fotowoltaicznych. W dalszej części dokonano ocen makroekonomicznej i mikroekonomicznej efektywności wykorzystania paneli fotowoltaicznych do zaopatrzenia w energię elektryczną wybranych typów gospodarstw rolnych województwa mazowieckiego.