Polska jest jednym z beneficjentów netto unijnego budżetu. Fundusze unijne nie tylko stanowią istotne źródło finansowania inwestycji, lecz także często determinują aktywność inwestycyjną władz samorządowych. Zasadność realizacji inwestycji finansowanych ze źródeł europejskich, a także ich implikacje społeczno-gospodarcze oraz fiskalne, zwłaszcza w kontekście zadłużenia publicznego, są jednak różnie oceniane. Monografia ma na celu prezentację wyników badań oraz doświadczeń i ocen w zakresie funkcjonowania funduszy Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego w regionach w Polsce. Obszary problemowe obejmują wiele zagadnień związanych z pozyskiwaniem, zarządzaniem i wykorzystaniem funduszy europejskich. Podzielono je na dwie tematyczne części. Część pierwsza dotyczy uwarunkowań wykorzystania funduszy europejskich, natomiast w drugiej zbadano wpływ funduszy europejskich na rozwój społeczno-gospodarczy wybranych regionów w Polsce.

Znaczenie problematyki gospodarki lokalnej i rozwoju lokalnego nieustannie rośnie. Przyczynia się do tego przede wszystkim rozwój działalności samorządów gminnych i powiatowych – w zakresie zarówno ilościowym i jakościowym, jak i rzeczowym. W rozwoju lokalnym i jego głównych kreatorach, jakimi są owe samorządy, upatruje się jednego z głównych czynników i składników rozwoju społeczno-gospodarczego regionów, państw, a nawet układów międzynarodowych, takich jak np. Unia Europejska. Praktyka potwierdza, że zakorzeniony już w naszej rzeczywistości samorządowej paradygmat rozwoju terytorialnego i oparty na nim dorobek naukowy powiązany z gospodarką lokalną istotnie przyczyniają się do tego rozwoju. Istnieje zatem stała potrzeba rozwijania i propagowania wiedzy na temat wszelkich aspektów działalności samorządów lokalnych, a także podmiotów, czynników i procesów z nimi nie powiązanych, lecz kształtujących układy lokalne. Równie ważne jest poszukiwanie skutecznych i efektywnych ścieżek aplikacji tej wiedzy, a także utrzymywanie stałego, wielowymiarowego powiązania między sferą praktyki samorządowej i światem nauki, odgrywającego rolę sprzężenia zwrotnego, które nie tylko gwarantuje zakończone sukcesem wdrożenia, ale również wzbogaca aparat teorii. Gospodarka lokalna to przecież nie tylko struktura umiejscowiona w lokalnych granicach, ale również proces kształtowania tych struktur, tak by ich przemiany mogły zyskać miano rozwoju. Postulaty te są szczególnie istotne dziś, w dobie zjawisk kryzysowych ogarniających znaczącą część gospodarki światowej, jednoczesnej globalizacji i regionalizacji kategorii uznawanych dotąd za stanowiące domenę państwa, problemów krajowych finansów publicznych, rosnącej konkurencji międzynarodowej, a także wyzwań środowiskowych, demograficznych, społecznych i wielu innych. Nie mniej ważną przesłanką jest rozwój wciąż nowych dla polskich władz i administracji samorządowej dziedzin zarządzania rozwojem lokalnym, takich jak np. wspieranie innowacyjności, nowoczesne zarządzanie strategiczne, marketing przestrzeni, wykorzystanie zaawansowanych narzędzi analitycznych, informatyzacja usług publicznych i procedur wewnętrznych, mapowanie procesów administracyjnych i wykorzystanie efektów tej działalności, zapewnianie równowagi rozwoju, zadaniowe planowanie finansowe, rozwijanie społeczeństwa obywatelskiego i kapitału społecznego, a także prewencja i przeciwdziałanie nowym rodzajom zagrożeń. Jedną z konstruktywnych odpowiedzi na to zapotrzebowanie jest organizowana corocznie przez Katedrę Gospodarki Regionalnej Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu konferencja naukowa pt. „Gospodarka lokalna w teorii i praktyce”. W jej XVIII edycji uczestniczyło szerokie gremium naukowców reprezentujących dziesiątki uczelni i innych instytucji naukowo-badawczych, liczni samorządowcy oraz przedsiębiorcy z całego kraju, a także z Republiki Czeskiej. Konferencja ta stanowi, w naszym przekonaniu, ważne forum wymiany wiedzy oraz koncepcji związanych z problematyką rozwoju terytorialnego i od kilkunastu lat cieszy się niesłabnącą popularnością. Niniejsza publikacja jest jedną z dwóch zawierających wyniki badań przeprowadzonych i zaprezentowanych przez jej uczestników. Żywimy nadzieję, że wzorem edycji ubiegłych stanie się ona przydatna i interesująca dla teoretyków oraz praktyków lokalnej samorządności, a także wszystkich tych osób, które dopiero rozpoczynają fascynującą przygodę poznawania mechanizmów zjawisk otaczających nas wszystkich na co dzień, a składających się na to, co nazywamy rozwojem lokalnym.

Znaczenie gospodarki lokalnej oraz regionalnej i zainteresowanie tą problematyką jest niezmiennie wysokie zarówno w Polsce, jak i za granicą. Przesądza o tym terytorialny charakter współczesnych procesów rozwojowych, jak również wielowymiarowa, intensywna działalność samorządów lokalnych, subregionalnych i regionalnych. Istnieje zatem stała potrzeba rozwijania i propagacji wiedzy na temat tych procesów i samorządowej działalności. Jedną z konstruktywnych odpowiedzi na to zapotrzebowanie jest organizowana corocznie przez Katedrę Gospodarki Regionalnej Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu konferencja naukowa pt.: „Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce”. W jej XXIV edycji uczestniczyło szerokie gremium naukowców reprezentujących dziesiątki uczelni i innych instytucji naukowo-badawczych, liczni samorządowcy z gmin, powiatów i województw oraz przedsiębiorcy z całego kraju, a także z Bułgarii, Republiki Czeskiej i Ukrainy. Konferencja ta, w naszym przekonaniu, stanowi ważne forum wymiany wiedzy oraz koncepcji związanych z problematyką rozwoju terytorialnego i od pierwszej edycji cieszy się niesłabnącą popularnością. Niniejsze wydanie „Prac Naukowych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” jest jedną z dwóch publikacji zawierających artykuły prezentujące wyniki badań przeprowadzonych i zaprezentowanych przez jej uczestników. Żywimy nadzieję, że wzorem wydań z lat ubiegłych stanie się ono interesujące i przydatne dla teoretyków oraz praktyków samorządności lokalnej i regionalnej, a także dla wszystkich tych osób, które dopiero rozpoczynają fascynującą przygodę poznawania mechanizmów zjawisk otaczających nas wszystkich na co dzień, a składających się na to, co nazywamy rozwojem lokalnym i regionalnym. Dariusz Głuszczuk, Elżbieta Sobczak, Andrzej Sztando