Głównym celem monografii jest ukazanie mechanizmów kształtujących związki pomiędzy dochodami a aktywami w gospodarstwach rolnych w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej z uwzględnieniem kontekstu rozwoju zrównoważonego. Przeprowadzone badania pozwoliły pozytywnie zweryfikować hipotezę, że wraz z rozwojem gospodarstw rolnych i rosnącym znaczeniem funkcji środowiskowych i społecznych w rolnictwie związki pomiędzy dochodami i aktywami ulegają osłabieniu. Stwierdzono, że istnieją zależności pomiędzy dochodami a aktywami w gospodarstwach rolnych. Są to zależności o umiarkowanej sile wpływu, większej w przypadku gospodarstw rolnych z nowych krajów członkowskich, a więc z regionów o słabiej rozwiniętym rolnictwie. Jednocześnie związki te są stopniowo coraz słabsze, a dynamika wartości aktywów jest większa niż dochodów. Przyczyną tych procesów jest wzrost znaczenia funkcji środowiskowych i społecznych rolnictwa. Następuje to poprzez ewolucję instrumentów wspólnej polityki rolnej UE. W konsekwencji następuje oderwanie cen ziemi od jej produktywności i tym samym samoistna akumulacja aktywów. Jednocześnie składniki aktywów gospodarstw rolnych coraz bardziej mają charakter nieprodukcyjny ze względu na konieczność zapewnienia wyższych wymagań w zakresie dobrostanu środowiska, jak i zwierząt (np. zasady cross-compliance). W konsekwencji wzrost wartości aktywów nie objawia się w dochodach rolniczych. Poruszane zagadnienia odnoszą się to teorii ekonomii rolnej, kapitału, jak i zrównoważonego rozwoju. W literaturze przedmiotu bezpośrednio odwoływano się do tych procesów w rolnictwie rzadko, zwłaszcza w kontekście zrównoważonego rozwoju.

Z całą pewnością proces ewolucji współczesnych finansów wymaga naukowej analizy w celu zwiększenia jego bezpieczeństwa i efektywności. Leży to w interesie zarówno społeczeństwa, jak i gospodarki, szczególnie w okresie zróżnicowanych zagrożeń gospodarczych w skali kraju i świata. Podjęty temat jest bardzo złożony i wielowątkowy. Funkcjonowanie instytucji finansowych, same instrumenty finansów oraz sposób ich zastosowania dostarczają ogromnego materiału badawczego. Należy mieć przy tym na uwadze konieczność dynamicznego ujęcia każdego z poruszanych problemów ze względu na tempo i zakres przemian społecznych, rynkowych, legislacyjnych, a także technologicznych.

Raport z badań przeprowadzonych w latach 2005-2020 na grupie małych gospodarstw rolnych (autorsko zidentyfikowanych jako drobne rolnicze) z centralnej i wschodniej Polski. Opracowanie uwzględnia analizę i ocenę efektywności wykorzystania wsparcia ekonomiczno-organizacyjnego w ramach wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej. Diagnozuje czynniki sprzyjające i ograniczające rozwój drobnych gospodarstw rolniczych na podstawie wyników badań ankietowych przeprowadzonych wśród producentów rolnych, sołtysów i pracowników gmin wiejskich. Nakreśla potencjalne kierunki zmian w strukturze drobnych gospodarstwach rolniczych i specyfice działalności agrarnej.

Problematykę pracy należy ocenić jako bardzo ważną, aktualną i w tak szerokim zakresie dotychczas w Polsce niepodejmowaną. Od początku transformacji gospodarstwa rolnicze (szczególnie polskie) borykają się z zatorami płatniczymi, które wyraźnie nasiliły się na skutek wpływu kryzysu finansowego. Rolnikom, którzy kierują gospodarstwami rolniczymi, często trudno jest terminowo regulować zobowiązania bieżące, odczuwając skutki trudności płatniczych kontrahentów (efekt domina). W tym kontekście podjęty przez Autorkę problem siły finansowej towarowych gospodarstw rolnych i jej uwarunkowań produkcyjno-ekonomicznych oceniam jako trafny i aktualny (…), a uzyskane wyniki badań jako będące cennym wkładem w rozpoznanie siły finansowej w wybranych krajach Unii Europejskiej. Z recenzji dr hab. Justyny Franc-Dąbrowskiej, prof. nadzw. SGGW [Praca] jest pozycją wartościową (…) ze względu na: podjęcie aktualnej, interesującej i wciąż mało rozpoznanej problematyki badawczej na gruncie ekonomii rolnej. Jest to tym bardziej istotne z uwagi na wzrost znaczenia sfery finansowej w procesach ekonomicznych, jak i w zarządzaniu gospodarstwami rolnymi, a także zastosowanie interesujących, także autorskich metod w badaniach empirycznych nad pomiarem siły finansowej gospodarstw rolnych. Z recenzji dr. hab. Aleksandra Grzelaka, prof. nadzw. UEP

Spis treści [Contents] Artykuły [Articles] Michał Soliwoda, Jacek Kulawik, Barbara Wieliczko: Instrumenty finansowe a polityki wspólnotowe UE [Financial Instruments Versus Common EU Policies], doi 10.7366/wir032018/01, s. 9–34; Przemysław Śleszyński: Identyfikacja i ocena procesów demograficznych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem wsi [Identification and Evaluation of Demographic Processes in Poland with Special Regard to the Rural Areas], doi 10.7366/wir032018/02, s. 35–68; Maria Halamska: Wspierać czy zalesiać? Dylematy rozwoju wiejskich obszarów problemowych [Supporting or Afforesting? Dilemmas in the Development of Rural Problem Areas in Poland], doi 10.7366/wir032018/03, s. 69–92; Sławomir Kalinowski: Problem ubóstwa i wykluczenia społecznego w krajach Unii Europejskiej w kontekście zrównoważonego rozwoju [The Problem of Poverty and Social Exclusion in the European Union Member States in the Context of Sustainable Development], doi 10.7366/wir032018/04, s. 93–112; Joanna Bereżnicka: Dopłaty do działalności operacyjnej a stabilność finansowa gospodarstw rolnych w krajach Unii Europejskiej [Operational Subsidies and Financial Stability of Farms in the European Union], doi 10.7366/wir032018/05, s. 113–136; Andrzej Jędruchniewicz: Negatywne skutki regulowania cen rolnych [Negative Effects of Agricultural Price Regulation], doi 10.7366/wir032018/06, s. 137–154; Katarzyna Kokoszka, Małgorzata Pink: Instytucjonalne uwarunkowania sprzedaży bezpośredniej żywności w Polsce [Institutional Preconditions of Direct Sales of Food Products in Poland], doi 10.7366/wir032018/07, s. 155–174; Tomasz Wojewodzic, Wiesław Musiał: Trwanie i upadek drobnych gospodarstw rolnych – zastosowanie analogii w naukach przyrodniczych i społecznych [The Decadence and Decline of Small Farms – Application Analogies to Natural and Social Sciences], doi 10.7366/wir032018/08, s. 175–192; Anna Kłoczko-Gajewska, Olga Markiewicz: Mechanizm rozprzestrzeniania się wiosek tematycznych w Polsce [The Spread of Thematic Village Idea in Poland], doi 10.7366/wir032018/09, s. 193–210; Marta Czekaj: Plan sukcesji w gospodarstwie rolnym [Succession Planning in Family Farms], doi 10.7366/wir032018/10, s. 211–228; Bartłomiej Bajan, Wawrzyniec Czubak: Korzyści płynące z integracji poziomej w polskim rolnictwie na przykładzie grup producentów rolnych [The Benefits of Horizontal Integration in Polish Agriculture Exampled by Agricultural Producer Groups], doi 10.7366/wir032018/11, s. 229–242. Recenzje i omówienia Bogdan Klepacki: Recenzja książki Krystyny Krzyżanowskiej, Ekonomiczno-społeczne uwarunkowania innowacji w zespołowym działaniu w rolnictwie [Book review: Economic and Social Determinants of Innovation in Teamwork in Agriculture by Krystyna Krzyżanowska], doi 10.7366/wir032018/12, s. 243–248; Marcin Makowiecki: Z biegiem lat i wydarzeń. Recenzja książki: Andrzej Rosner, Ruta Śpiewak, Edyta Kozdroń, Patrząc na wieś. Sto lat rozwoju polskiej wsi [Book review: Glimpses of the Countryside. One Hundred Years of Polish Countryside by Andrzej Rosner, Ruta Śpiewak, Edyta Kozdroń], doi 10.7366/wir032018/13, s. 249–252. Sto lat rozwoju polskiej wsi Włodzimierz Dzun: Zmiany strukturalne w gospodarstwach rolnych na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości [Farm Structure Change in Polish Lands Before the Independence Recovery], doi 10.7366/wir032018/14, s. 253–279. Uwagi: red. naczelny – Mirosław Drygas periodyk wydawany wraz z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Głównym celem pracy jest prezentacja uwarunkowań prawnych i ocena ekonomicznej efektywności wykorzystania paneli fotowoltaicznych do produkcji energii elektrycznej w gospodarstwach rolnych województwa mazowieckiego. Cele szczegółowe obejmują: • charakterystykę zmian w koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz jej wpływ w aspektach ekonomicznych, społecznych i gospodarczych na gospodarstwa rolne; • prezentację uwarunkowań prawnych dotyczących instalacji fotowoltaicznych w gospodarstwach rolnych w Polsce; • ocenę efektywności ekonomicznej produkcji energii elektrycznej w wybranych typach gospodarstw rolnych województwa mazowieckiego z wykorzystaniem paneli słonecznych w rachunkach makroekonomicznym i mikroekonomicznym. Zakres pracy obejmuje zagadnienia teoretyczne dotyczące zrównoważonego rozwoju, ewolucję tej koncepcji, ideę zrównoważonego gospodarstwa rolnego oraz znaczenie odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach rolnych. W drugiej części publikacji przedstawiono aspekty prawne związane z odnawialnymi źródłami energii, ze szczególnym uwzględnieniem instalacji paneli fotowoltaicznych w gospodarstwach rolnych. Wskazano zmiany wprowadzane w aktach prawnych wspierające rozwój fotowoltaiki. Następnie scharakteryzowano podstawowe metody oceny efektywności ekonomicznej inwestycji oraz etapy oceny projektów związanych z produkcją energii na przykładzie instalacji fotowoltaicznych. W dalszej części dokonano ocen makroekonomicznej i mikroekonomicznej efektywności wykorzystania paneli fotowoltaicznych do zaopatrzenia w energię elektryczną wybranych typów gospodarstw rolnych województwa mazowieckiego.