Głównym celem książki jest rekonstrukcja teorii retorycznej, wyłożonej przez Bartłomieja Keckermanna (1572–1609), profesora filozofii w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, w obszernym traktacie pod tytułem System retoryki (Systema rhetoricae, Hanau 1608). Opierając się na przejrzystej metodzie, u której podstaw leżała zasada podziału dychotomicznego, wywiedziona wprost z pism logicznych Arystotelesa (Organonu), Keckermann przeprowadził systematyzację sztuki przemawiania. Dzięki twórczemu wykorzystaniu koncepcji Stagiryty, Cycerona i Kwintyliana, a także współczesnych sobie teoretyków wymowy, głównie Rudolfa Agricoli, Erazma z Rotterdamu, Filipa Melanchtona i Piotra Ramusa, stworzył on summę renesansowej wiedzy o retoryce. Retoryka ujmowana paradoksalnie (oksymoronicznie) jako antystrofa dialektyki, ukazująca się nam w figuratywnym przebraniu wiernej służebnicy albo nieodłącznej, choć często niepożądanej, towarzyszki logiki (filozofii), została skrojona na miarę ludzkich zdolności i słabości. Jako względnie autonomiczna forma racjonalności (a więc zgodnie z intencją Arystotelesa) i model dyskursywności zbudowany wokół amplifikacji i figuratywności (czyli zgodnie z koncepcją Keckermanna) stanowi apologię niemal powszechnej niekonkluzywności dyskursu, sprzeciwu wobec supremacji intelektu w dziedzinie praktyk sensotwórczych i zgody na brak ostatecznego wyjaśnienia. Mimo tego ma być ona lekarstwem uśmierzającym chroniczną niepewność poznania i środkiem przynoszącym wytchnienie podczas gorączkowego poszukiwania sensu. Dlatego w zależności od potrzeb chwili i celu perswazji retoryka staje się lekarką serc i dusz ludzkich, twórczynią zmysłowych i wielobarwnych obrazów rzeczywistości, a także rewelatorką prawd doskonale już znanych. Za każdym razem zjawia się przed nami pod postacią figury przekształcającej prostą mowę litery w wieloznaczną sekwencję znaków, symboli i obrazów. Przemawiając we własnym imieniu na gruncie teorii wymowy (nawet tej najbardziej metodycznej i usystematyzowanej), retoryka nie może mówić inaczej, jak tylko retorycznie, ożywiając zastygłe w dyskursie toposy i budząc uśpione w języku figury.

Teologia już niejednokrotnie składała współczesnej myśli filozoficznej obietnicę poszerzenia horyzontów czy też otwarcia jej na transcendencję. Jednak obietnica ta nie spotkała się – jak dotąd – z przychylnym przyjęciem, gdyż teologia sama nie zdołała przekonać filozofii o swojej racjonalności. Filozofia przestała być bowiem, z jednej strony, wrażliwa na argumentację natury metafizycznej, z drugiej zaś, teologia jest skłonna poddawać się metodologiom nauk szczegółowych, rezygnując przy tym z własnej odrębności. Zarysowana tu hermeneutyka teologii jest w pierwszym rzędzie badaniem teologii jako nauki, próbą uprawomocnienia jej na gruncie jednego z najważniejszych kierunków filozofii współczesnej, mianowicie hermeneutyki filozoficznej. Teologia zostaje tu ujęta w aspekcie immanencji, choć bynajmniej nie zamyka się w jej horyzoncie. Dziejący się świat teologii rozpada się na „kawałki” – miejsca teologiczne – które jednak wchodząc ze sobą w interakcje, uczestniczą w grze teologicznej. Jako pole owej gry zostaje wskazana liturgia, miejsce metodologicznie wyróżnione ze względu na naoczność dokonujących się konsekwencji gry teologicznej. Analiza czerpie z takich źródeł jak teoria miejsc teologicznych Melchiora Cano OP, koncepcja kręgu hermeneutycznego Martina Heideggera oraz projekt hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, ze szczególnym uwzględnieniem roli prze(d)sądów, utożsamianych tutaj z miejscami teologicznymi. Nowość spojrzenia na tradycję katolicką kontekście myśli hermeneutycznej sprawia, że prezentowana książka może trafić nie tylko do teologów i filozofów, ale także do badaczy szeroko rozumianej kultury.

Tematem książki jest kichotyzm filozoficzny, ujęty jako spoiwo Pokolenia '98, nieformalnej grupy wpływowych myślicieli hiszpańskich przełomu XIX i XX wieku. Praca została podzielona na dwie części. Pierwsza pokazuje, w jaki sposób dokonało się przejście od interpretacji dzieła literackiego do zastosowania tego dzieła jako narzędzia wyjaśniania rzeczywistości. Druga przedstawia koncepcje filozoficzne, wypracowane w trakcie analizy utworu Cervantesa i zogniskowane wokół zagadnienia podmiotu, zarówno indywidualnego, jak i zbiorowego. Główna para bohaterów - Don Kichote i Sanczo Pansa - posłużyła do stworzenia dynamicznej wizji podmiotowości, nieustannie rozdartej między tym, co idealne, a tym, co materialne, własne i obce, trwałe i ulotne.

Dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku to próba opowieści o powojennej sztuce polskiej poprzez - z jednej strony - znaczące pominięcia i powody takich wykluczeń, a z drugiej - poprzez stopniowe ujawnianie się kontrowersyjnych zmian dotyczących sztuki i ścieranie się różnic. Daremna nostalgia za tym, co nie zostało wypowiedziane ze względu na polityczny konsensus zderza się w książce z olśnieniem wolnością i jej pluralizmem. To właśnie artystyczne utarczki często najdobitniej uświadamiały sztywne granice społecznych akceptacji, tak jak wcześniej - w okresie PRL-u - dotkliwy brak dyskursu tożsamościowego (m.in. feministycznego, gejowskiego) czy kompensacyjny charakter oficjalnej sztuki nowoczesnej wskazywał bezapelacyjnie i ostatecznie na dzieła, które mogą być uznane za sztukę. Konsensus odwilży 1955 roku i agon przełomu po 1989 roku ramują dwie narracje o sztuce polskiej: tego, co miało być niewidoczne i tego, co skandaliczne, wątpliwe i ambiwalentne.

Dziedzictwo Goliata to książka stanowiąca próbę odpowiedzi na pytanie, jaki wpływ na Hebrajczyków i Biblię mieli Filistyni. Lud ten, przybyły wraz z innymi Ludami Morza, zapewne z terenów Egei i Anatolii, osiedlił się w Palestynie w XII wieku p.n.e. i przez pewien czas odgrywał rolę lokalnego hegemona. Plemienna nazwa własna Filistynów dała początek nazwie zasiedlanego przez nich terytorium – Palestyny. W cieniu kultury filistyńskiej formowały się wspólnoty polityczne Judy i Izraela. W nauce dominuje pogląd, jakoby Filistyni pozostawali w ustawicznym konflikcie z Hebrajczykami. Ponadto Filistyni są przedstawiani zazwyczaj jako dzicy, złowrodzy i nieokrzesani najeźdźcy. Obraz ten jest wynikiem przyjęcia biblijnego punktu widzenia na pradzieje Izraela. Niniejsze studium stawia pytania o zasadność takiego spojrzenia na historię starożytnej Palestyny. Książka ta pozwala dostrzec elementy wskazujące nie tyle na konflikt między Filistynami i Hebrajczykami, ile na ich wzajemne zależności. Proponowane wnioski ilustrują, jak wielki wpływ na Hebrajczyków mieli owi rzekomi barbarzyńcy. To Filistyni jawią się jako lud wyrafinowany i kulturalny, który wniósł w świat Hebrajczyków cenne składniki dziedzictwa mykeńskiego i anatolijskiego. Paradoksalne zatem przedstawienie w Biblii złych Filistynów nie wynika z dążenia do historycznie obiektywnej rekonstrukcji dziejów, lecz jest skutkiem swoistej manipulacji. Judejczycy mogli mieć kompleks zależności od silniejszego sąsiada i swej kulturowej niższości wobec nich, stąd dążenie do jego stronniczego zobrazowania. Dziedzictwo Goliata w Judzie było bowiem znacznie większe, niż gotowi byli to przyznać sami autorzy Starego Testamentu.

Zwiększenie udziału wykorzystania energii odnawialnej (OZE) w krajowej gospodarce energetycznej wpływa na wzrost bezpieczeństwa energetycznego państwa. Sprzyja dywersyfikacji sektora energetycznego, zmniejszając uzależnienie od dostawców paliw kopalnych. Dzięki powszechności OZE ten rodzaj energetyki może przyjmować formę rozproszoną i rozwiązywać problemy obszarów cierpiących na deficyt energii oraz tych, na których występują liczne przerwy w dostawach energii. Rozwój technologii przetwarzających odnawialne nośniki energii może w dalszej perspektywie doprowadzić do zmniejszenia kosztów produkcji energii. Celem pracy było opisanie stanu aktualnego energetyki odnawialnej w województwie warmińsko-mazurskim, oszacowanie potencjału technicznego OZE, jak i perspektyw rozwoju. Województwo posiada duży potencjał rozwojowy jeśli chodzi o biomasę, energetykę wiatrową i energetykę słoneczną. Warto jednak rozwijać każdy sektor energii odnawialnej, gdyż tylko miks OZE zapewni samowystarczalność energetyczną regionu.

Pragnę zbadać, jak Europejczycy i Afrykanie, ludzie tak różnych kultur, zareagowali na owo nieoczekiwane spotkanie. Jakich doznawali uczuć, czego się bali, co budziło ich podziw, zdziwienie i zaciekawienie? Czym się oburzali? Dlaczego podejmowali ryzyko, by lepiej poznać stronę przeciwną? Jak ze sobą walczyli, jak i dlaczego ginęli? Jak nawiązali pierwsze wzajemne kontakty, jak się porozumiewali i organizowali spotkania? Jak wybierali miejsca takich spotkań? Jak i w jakich dziedzinach rozpoczęli współpracę? Co Europejczycy sądzili o Afrykanach, a co Afrykanie o Europejczykach? Kiedy Europejczycy zorientowali się, że Afrykanie różnią się między sobą, i co uznali za podstawę tych różnic? I podobnie, kiedy do takich wniosków dotyczących Europejczyków doszli Afrykanie? Mam nadzieję, że odpowiedzi na te i inne pytania powstające w czasie analizy źródeł pozwolą na określenie, jakie zmiany w mentalności ludzi z obu stron i w ich światopoglądzie spowodowało spotkanie się Europejczyków z Afrykanami. Fragment wstępu

Książka jest poświęcona archeologii nowoczesnej teorii literatury w kontekście historii intelektualnej wschodnioeuropejskiego modernizmu. Z zawrotnej mnogości konceptów, doktryn, idei i eksperymentów wyłaniają się kontury systemowej całości, w której myślenie naukowe współistnieje z mitologicznym, wiedza łączy się z wiarą, przyroda z duchem, życie z twórczością, ideologiczna jednojęzyczność konkuruje z różnojęzycznością. Lokalne zagęszczenia detali tworzą „analityczną" (w Fiłonowowskim rozumieniu tego terminu) panoramę rosyjskiego biologizmu literaturoznawczego. W utopistycznej aurze rosyjskiego modernizmu pierwszego trzydziestolecia XX wieku korelacja biologii i nauki o literaturze daje hybrydy tej miary, co paleogenologia i paleosemantyka, wersologiczny morganizm i dramatologia inspirowana Mendlowską teorią dziedziczenia cech, nomogeneza folkloru i filembriogeneza tropów, morfologia gatunków i literacki mutacjonizm. Ciasny splot języków teorii literatury i nowoczesnej biologii teoretycznej uniemożliwia odseparowanie Naturwissenschaften i Kulturwissenschaften, w sposób, który głoszą badeńscy neokantyści. Rekonstrukcja koncepcji ukształtowanych pod naporem antydarwinizmu i witalistycznych nurtów europejskiej filozofii pozwala istotnie zmodyfikować dotychczasowy obraz genealogii, właściwości oraz pozycji środkowo- i wschodnioeuropejskiego strukturalizmu w historii literaturoznawstwa, a także zrewidować metodologiczno-epistemologiczne podstawy tej ekspansywnej formacji teoretycznej.

FILOZOFIA MATEMATYKI I LOGIKI W POLSCE MIĘDZYWOJENNEJ to monografia będąca prezentacją i analizą koncepcji filozoficznych dotyczących matematyki i logiki formułowanych przez polskich logików, matematyków i filozofów w latach 1918-1939. Był to szczególny okres w historii nauki polskiej - to wtedy powstały i rozwijały się lwowsko-warszawska szkoła filozoficzna i związana z nią warszawska szkoła logiczna oraz polska szkoła matematyczna. Główne pytanie, na które poszukuje się odpowiedzi w książce, to pytanie o to, czy temu burzliwemu i intensywnemu rozwojowi logiki i matematyki towarzyszyła, i w jakim stopniu, refleksja filozoficzna oraz czy miała ona jakiś wpływ - i jeśli tak, to jaki - na kierunki prowadzonych badań i uzyskiwane wyniki. W książce rozważa się poglądy i koncepcje takich uczonych, jak: Wacław Sierpiński, Zygmunt Janiszewski, Hugo Steinhaus, Leon Chwistek, Jan Łukasiewicz, Stanisław Leśniewski, Zygmunt Zawirski, Tadeusz Kotarbiński, Kazimierz Ajdukiewicz, Alfred Tarski, Andrzej Mostowski, Henryk Mehlberg, Jan Sleszyński, Stanisław Zaremba czy Witold Wilkosz. Mówi się też o ich poprzednikach: Janie Śniadeckim, Józefie Marii Hoene-Wrońskim, Samuelu Dicksteinie i Edwardzie Stammie. Monografia uzupełnia lukę w polskim piśmiennictwie historyczno-filozoficznym, stanowiąc uzupełnienie książki Jana Woleńskiego Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska

Autorzy: mgr Joanna Lajstet – realizacja badań jakościowych, analiza desk research (Polska) dr hab. Arkadiusz Karwacki prof. UMK – kierownik projektu dr hab. Aldona Glińska-Neweś prof. UMK – koordynator współpracy międzynarodowej dr Iwona Escher – ekspert, organizacja współpracy międzynarodowej Michał Jagielski – analiza desk research (Hiszpania) Dorota Losek – analiza desk research (Hiszpania) Mikołaj Ślęzak – analiza desk research (Hiszpania) dr Marta Karwacka – ekspert mgr Tomasz Kamiński – analiza desk research mgr Beata Królicka – opracowanie raportu

W latach 80. i 90. ubiegłego stulecia pojęcie postmodernizmu budziło skrajne emocje. Po jednej stronie lokowali się kpiarze i skrajni sceptycy, którzy uznali pisarstwo postmodernistyczne za humbug i wytwór intelektualnej mody. Po drugiej stronie znajdowali się ci, którzy w postmodernizm uwierzyli aż za bardzo, widząc w nim festiwal wszelkich różnic, a zarazem nadejście długo wyczekiwanego królestwa wolności. Upłynęło dostatecznie dużo czasu, by z odpowiednią dozą dystansu spojrzeć na to, czym w swej istocie był od początku ów straszny bądź ekscytujący - zależnie od wyznawanej opcji - postmodernizm. W Polsce sytuacja po temu jest tym bardziej sprzyjająca, że myśliciele najbardziej kompetentnie podejmujący w swoich pracach zagadnienia postmodernizmu i ponowoczesności, to współcześni anglosascy marksiści, których twórczość została w naszym kraju po 1989 roku niesłusznie, choć ze zrozumiałych względów zaniedbana. Bohaterowie Goodbye Mr. Postmodernism to Perry Anderson, David Harvey, Fredric Jameson, Terry Eagleton oraz Slavoj Žižek, których autor umieszcza pod wspólnym szyldem „późnej lewicy". Książka stanowi zarazem encyklopedyczne wprowadzenie do ich teorii, jak i próbę uchwycenia nowego klimatu lewicowej myśli, która manierze wiecznej emancypacji oraz upodobaniu do kolorowych marginesów (wspólnym postmodernizmowi i nowej, zrodzonej pod koniec lat sześćdziesiątych lewicy) coraz częściej przeciwstawia skłonność do odpowiedzialnej etycznie refleksji.

Jeszcze do niedawna sztukę sakralną XIX wieku uważano za wytwór niższej kategorii, pozbawiony większej wartości artystycznej i treściowej głębi. Książka stara się pokazać, że było wręcz przeciwnie, że mianowicie architekturze kościelnej w epoce historyzmu przypisywano znaczenia symboliczne niemniej poważne niż w czasach wcześniejszych. Po upadku witruwianizmu jako obowiązującej wykładni budownictwa, co nastąpiło w drugiej połowie XVIII stulecia, na nowo zdefiniowano podstawy architektury, wskazując na rolę charakteru i „mówiącej" formy. Na tej podstawie skonstruowano koncepcję znaczenia stylów historycznych, rozwijaną w kręgu wszystkich konfesji chrześcijańskich. Natomiast w obrębie katolicyzmu sięgać zaczęto do średniowiecznych traktatów teologicznych i liturgicznych, odnajdując w nich podstawy dla symbolicznej wykładni całego budynku kościelnego, jego części i zdobiących go dekoracji. W książce zanalizowano zapomniane i nieprzywoływane od końca XIX wieku teksty rozpraw na temat symbolicznej wymowy świątyń katolickich, pochodzące z Francji, Niemiec, Polski i częściowo Wielkiej Brytanii. Dokonano też próby interpretacji owego materiału w kontekście fundamentalnych pojęć takich jak styl, sacrum i reprezentacja.

Książka, wpisująca się we wciąż aktualne w dobie "postmedializmu" dyskusje o rozmywaniu się granic sztuk, stawia pytanie o miejsce architektury w nowoczesnych systemach sztuk pięknych i we współczesnych definicjach sztuk wizualnych. Inspiracją do podjęcia tych rozważań stały się współczesne praktyki artystyczne, w których wyłania się wyraźnie nurt zainteresowania architekturą oraz sposobami architektonicznej reprezentacji. Współczesne integracje pokazane są na tle dawnych powinowactw, a zwłaszcza na tle osiemnastowiecznej krytyki doktryny ut pictura poesis, nowoczesnych systemów sztuk pięknych, często marginalizujących architekturę, dziewiętnastowiecznego postulatu syntezy sztuk czy koncepcji integracji sztuk z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Zwrot ku architekturze, zauważalny w praktykach artystycznych, zostaje przedstawiony również w odniesieniu do przemieszczeń perspektyw badawczych współczesnej humanistyki. Omówione w książce zagadnienia są analizowane z perspektywy badawczej dyscypliny historii sztuki, która - w ciągu ostatnich dekad - uległą wielu metodologicznym zwrotom. Rozważania o współczesnych powinowactwach architektury i sztuk wizualnych, zawarte w prezentowanej książce, stanowią propozycję odnowienia historii sztuki - nie tylko jako współczesnej nauki o obrazie, ale i współczesnej nauki o przestrzeni, ze szczególnym uwzględnieniem architektury jako "sztuki kształtowania przestrzeni".

Dlaczego tatuowanie ciała staje się dziś w Polsce coraz bardziej popularne? Czy tatuaż to jedynie ozdoba, czy może coś więcej – forma ekspresji siebie i kształtowania własnego „ja”? Czy osoby wytatuowane podkreślają w ten sposób swoją inność i nonkonformizm, czy też przynależność do pewnej wspólnoty? Jakie znaczenie ma tatuaż z perspektywy ich biografii? Jaki wpływ wywiera na ich codzienne życie, pracę i relacje z innymi ludźmi? Ta książka stanowi próbę odpowiedzi na powyższe pytania. Autorka przygląda się roli praktyki tatuowania w indywidualizującym się polskim społeczeństwie, pokazując, że można potraktować tatuaż jako niezwykle efektywne narzędzie konstruowania, wyrażania i negocjowania jednostkowej tożsamości. Analizując wypowiedzi licznych entuzjastów tatuażu, sugeruje, że zaangażowanie w tę modyfikację ciała wynika z pragnienia zmiany własnego wyglądu oraz stanowi sposób przekształcania własnego wizerunku, pracy nad swoją biografią czy zarządzania emocjami. Ponadto wskazuje, że tatuaż to nie tylko indywidualizujący znak, ale również swoisty komentarz kulturowy, przy pomocy którego jednostka może sytuować się wobecswojego otoczenia, zaznaczając zarówno dystans wobec innych, jak i łączące ją z nimi więzi.

Książka jest pierwszą monografią poezji polskiej dającej się różnorako wiązać z japońskimi miniaturami haiku. Autorka poddaje analizie lirykę ostatnich z górą stu lat (od Młodej Polski po czasy najnowsze), omawia intersemiotyczne uwikłania haiku, dotyka również problematyki translatologicznej. W pracy opisywane są zarówno utwory ortodoksyjnie wierne założeniom japońskich 17-zgłoskowców, jak i wiersze różnorako oscylujące wokół prototypu gatunku oraz miniatury ukrywające pod modnym dalekowschodnim szyldem stare europejskie formy literackie. Monografia wpisuje się w nurt badań komparatystyki kulturowej; pokazuje panoramę zjawisk artystycznych szeroko definiowanego modernizmu: polskiego i, w bardziej punktowych odsłonach, zachodnioeuropejskiego i amerykańskiego.

Henry James (1843-1916) to jeden z najwybitniejszych twórców literatury anglojęzycznej, niezapomniany badacz społecznych modeli i relacji płci, meandrów świadomości i psychiki. Jego kosmopolityzm to obietnica, a zarazem wyzwanie porównywalne z dzisiejszą koncepcją transnarodowości. Jego duchowość i etyka, pozbawione religijnego dogmatyzmu, są wskazówką także w obecnych czasach. [...] Jemu zawdzięczamy technikę punktu widzenia i pojęcie centralnej świadomości w utworze literackim. [...] Niniejsza publikacja ma na celu przedstawienie Jamesa jako człowieka i pisarza, tak aby nie upraszczać i nie zamykać debaty na temat sposobów postrzegania jego życia i dzieła. Jest to próba spojrzenia na pisarstwo biograficzne i autobiograficzne Jamesa oraz o Jamesie przez pryzmat toczących się dyskusji o sposobach reprezentacji. Rozdział 1: Studia auto/biograficzne podejmuje kwestię terminologii we współczesnych badaniach nad pisarstwem auto/biograficznym na styku literatury i historii. Wprowadza istotne w tej pracy pojęcie p/aktu auto/biograficznego. Rozdział 2: Wszyscy biografowie Jamesa stanowi omówienie prób stworzenia biografii pisarza: od najwcześniejszych szkiców wspomnieniowych, przez oparte na kwerendzie archiwistycznej prace biografów, aż po fikcję biograficzną. Ukazuje biografistykę jako miejsce walki o władzę utożsamianą z wiedzą. Tematem rozdziału 3: Jamesowskie auto/biografie jest twórczość samego Jamesa. Zostają w nim zanalizowane utwory klasyfikowane na ogół jako biografie i autobiografie. Rozdział 4: Pamięć fotograficzna odnosi się do technologii wspomagającej pamięć, która rozwinęła się za życia pisarza. Przynosi on analizę portretów Jamesa, jak również jego zmieniającego się stosunku do sztuki fotografii. Książka uzyskała wyróżnienie w programie Monografie FNP. Wydanie książki subwencjonowane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej

Książka jest pierwszą całościową rekonstrukcją dziejów sceptycyzmu (od starożytności po współczesność). Należy zarówno do historii filozofii, jak i epistemologii. Z jednej strony przedstawia rozwój sceptycyzmu, z drugiej wskazuje na jego niespójność. Analiza stanowisk sceptyckich przy wykorzystaniu narzędzi pojęciowych współczesnej epistemologii, zwłaszcza teorii gier językowych Ludwiga Wittgensteina i teorii aktów mowy Johna Searle’a, sugeruje, że niespójność ta ma charakter pragmatyczny. Nie jest to sprzeczność logiczna, lecz sprzeczność pomiędzy treścią głoszonych tez a milczącymi założeniami aktu ich stwierdzenia. Wprawdzie sceptycyzmu nie można uznać za prawdziwy bez popadnięcia w niespójność, jednak odgrywa on pozytywną rolę w rozwoju wiedzy, demaskując jej rozmaite ograniczenia i inspirując do ich przekraczania.

Książka "Hopper wirtualny. Obrazy w pamiętającym spojrzeniu" to wnikliwa analiza współczesnego odbioru i funkcjonowania malarstwa Edwarda Hoppera w sztuce i kulturze wizualnej zarówno na polu oglądowego doświadczenia, jak i dyskursu krytycznego. Określenie „wirtualny” odnosi się do poszerzonego pola oddziaływania dzieł, w którym kluczową rolę odgrywają praca pamięci, generowane przez percypowane obrazy wizualne skojarzenia i wyobrażeniowe projekcje widza (interpretatora). Niezbędne dla określenia specyfiki twórczości amerykańskiego artysty problemy, wiążące się z rozproszoną obecnością i odbiorem tego malarstwa w kontekście innych obrazów, dotyczą ontologicznego statusu obrazu, pamięci, medium, fotografii, filmu, tzw. nowych mediów i kultury popularnej. Przyjęta w książce perspektywa współczesnego doświadczenia widzącego i piszącego podmiotu pozwala stworzyć krytyczną alternatywę dla tradycyjnego modelu monografii artystycznej „życie i twórczość”. Z kolei splot metodologicznych inspiracji intertekstualnością, hermeneutyką obrazu czy psychoanalizą umożliwił wypracowania pojęć nowych (takich jak „percytowanie) i analityczne zastosowanie, wydawałoby się, dobrze już znanych (takich jak „wirtualność”).

Rozprawa jest poświęcona analizie trzech koncepcji „literatury stosowanej”, jakie zapisano w międzywojennych publikacjach trojga polskich badaczy (Romana Ingardena, Stefanii Skwarczyńskiej, Konstantego Troczyńskiego). Została w niej podjęta problematyka materialności świata realnego, jej wpływu na to, co symboliczne, a także trybów referencji w gatunkach literatury stosowanej. W tym samym 1931 roku zostały wydane: Romana Ingardena Das literarische Kunstwerk, Stefanii Skwarczyńskiej O pojęcie literatury stosowanej oraz Konstantego Troczyńskiego Rozprawa o krytyce literackiej. Wszystkie trzy publikacje odbiły się głośnym echem pośród literaturoznawców, wszystkie trzy wniosły niebagatelny wkład w ówczesne rozważania teoretycznoliterackie, krytycznoliterackie oraz estetyczne, a także wyznaczyły pole do dalszych poszukiwań i dociekań. Ingarden, Skwarczyńska i Troczyński dążą do zdobycia wiedzy pewnej, do zbudowania takich metodologii, które spełnią wymogi tradycyjnej, scjentystycznie pojmowanej épistéme. Zarazem jednak cały ich wysiłek jest skoncentrowany na umożliwieniu dotarcia do materialnych rzeczy świata realnego i zachowaniu właściwej im osnowy ontologicznej w obrębie samych doświadczeń poznawczych, a także konkretnych ich wyników. Chcą te dwie strony: podmiot ze szkiełkiem i okiem narzędzi badawczych oraz samoistną bytowo, transcendentną, materialną rzeczywistość, zachować we wzajemnym, genetycznym uwikłaniu. Ich badania i koncepcje zdają sprawę z przeświadczenia o tym, że oddanie rzeczy w zamian za jej stabilny semantycznie znak idzie w parze z gestem opanowania kosmosu, zaś rzeczowość rzeczy – stawiająca opór poznaniu – prowadzi w głąb życia. Znajomość geometrii przedmiotu nie wystarczy do tego, by rzeczy dotknąć, by móc odczuć jej narzucającą się obecność. Niebezpieczeństwo zawsze tkwi bowiem w nadmiernie gładkiej eksplikacji. Ingardenowi, Skwarczyńskiej i Troczyńskiemu idzie o taki projekt gatunków literatury stosowanej, dzięki któremu poznający podmiot – biologiczny i kruchy – nie będzie apodyktycznie górował nad czarnymi blankami bytu, a zarazem efekty ich obecności wprowadzi w obręb swoich doświadczeń poznawczych.